Gerard Verdegaal (1929-1975)

Burgemeester in een bewogen tijd – en blijvend in herinnering

Een bestuurlijke roeping

Toen Gerard Verdegaal in maart 1973 aantrad als burgemeester van Tubbergen, bracht hij al ruime bestuurlijke ervaring mee. Eerder was hij waarnemend burgemeester van Hedel en tegelijkertijd burgemeester van Ammerzoden. Hij stond bekend als een bedachtzaam bestuurder: kalm, toegankelijk en met oog voor de mens achter de burger. Precies de kwaliteiten die in Tubbergen hard nodig waren. Want wat hem te wachten stond, was geen gewone bestuursperiode. In december 1971, anderhalf jaar voor zijn aantreden, was Tubbergen het toneel van de roemruchte boerenopstand.

De nasleep van de boerenopstand

Op 21 december 1971 barstte fel protest los tegen een ruilverkavelingsplan dat grote delen van het boerenlandschap zou herverdelen. Voor veel boeren voelde dit als een bedreiging van hun autonomie, erfgoed en bestaanszekerheid. Het gemeentehuis werd belaagd, er werd brand gesticht bij de woning van de toenmalige burgemeester, en de politie kreeg het zwaar te verduren. Eén agent werd zelfs neergestoken.
Waar de overheid sprak over "landbouwmodernisering", ervoeren veel inwoners het als opgelegde ontwrichting. De littekens waren niet alleen zichtbaar in gebouwen, maar ook voelbaar in gemeenschapsverhoudingen. In die gespannen context trad Verdegaal aan — als degene die het vertrouwen moest zien te herstellen waar het diep beschadigd was.

Herstel en menselijke nabijheid

Verdegaal koos niet voor hard beleid of zichtbaar machtsvertoon, maar voor nabijheid en verbindend leiderschap. Onder zijn burgemeesterschap werd het ruilverkavelingsplan in 1973 opnieuw ter stemming gebracht — en verworpen. Daarmee keerde de rust voorzichtig terug.
In de twee jaar die hem gegund waren, wist Verdegaal bij velen vertrouwen te winnen. Niet door grootse hervormingen, maar door zijn constante aanwezigheid. Hij kende de mensen, bezocht de verenigingen en trad op als burgervader in de ware zin van het woord. Zijn leiderschap was klassiek, dienstbaar en mensgericht.

Een tragisch einde

Op 15 augustus 1975 kwam er abrupt een einde aan zijn ambtsperiode. Gerard Verdegaal kwam op 46-jarige leeftijd om het leven bij een tragisch verkeersongeval op het kruispunt van de Groothuisweg, Lädderkerken en Schouwdijk in Tubbergen. Ook de wethouder van Ammerzoden, W.P.J. van der Schans (51), en gemeentesecretaris H.A. Schokker verloren daarbij het leven.
Zijn overlijden sloeg een diepe wond in de gemeenschap die nog volop bezig was met herstel. De uitvaart werd massaal bijgewoond, en lokale kranten besteedden ruim aandacht aan zijn betekenis. Zijn invloed werd niet gemeten in beleidsstukken, maar in het vertrouwen dat hij had weten te herstellen. Kort na zijn dood werd in het centrum van Tubbergen een nieuwe sporthal naar hem vernoemd: de Burgemeester Verdegaalhal. Een tastbaar eerbetoon aan een burgemeester die in een turbulente tijd het dorp tot rust had gebracht.

Zijn erfenis, 50 jaar later

Vijftig jaar na zijn overlijden is Gerard Verdegaal voor menigeen meer dan een naam op een gebouw. Hij symboliseert een stijl van bestuur die rust bracht in roerige tijden. Hij trad niet op de voorgrond, maar stond wél altijd klaar. In een tijd van onrust bracht hij vertrouwen terug. Zijn betekenis lag niet in monumentale besluiten, maar in de menselijke nabijheid waarmee hij zijn ambt vervulde. En juist daarin schuilt zijn grootste verdienste: dat mensen hem zich herinneren als een burgemeester die er voor iedereen was, precies toen dat het meest nodig was.

Een plaats in de lokale geschiedschrijving

Een boek over de recente geschiedenis van Tubbergen – waarin onder meer de boerenopstand en het verbindende leiderschap van Gerard Verdegaal een plaats krijgen – bestaat nog niet. Maar verhalen als deze maken duidelijk hoe waardevol zo’n uitgave zou zijn. Verdegaal’s nalatenschap verdient het om blijvend herinnerd te worden, niet alleen in stenen, maar ook in woorden. Zijn verhaal hoort thuis in een boek dat de ziel van Tubbergen vastlegt.

Martin Paus