Nu het jaar ten einde loopt constateer ik met genoegen dat ik toch ook weer tal van interessante boekvondsten heb gedaan. Zowel mijn eigen bibliotheek heb ik kunnen uitbreiden, maar evenzo andere bibliotheken kunnen verblijden met bijzondere werken. Het is een merkwaardige rijkdom: niet de rijkdom van bezit, maar die van het onverwachte. Juist in de spontane vondst – een boek dat je niet zocht, maar dat jou vond – schuilt voor mij de ware magie van het verzamelen. Soms lijkt het zelfs alsof de boeken zelf bepalen wanneer zij opnieuw aan het licht willen komen, alsof ze wachten op het juiste moment om een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan hun bestaan.
Jaarlijks bezoek ik talloze boekenmarkten, verspreid over heel Nederland. Vanzelfsprekend de boekenmarkt op Hemelvaartsdag in Almelo, de boekenmarkt in het Hengelose Tuindorp, en natuurlijk de allergrootste van Europa: die in Deventer. Daarnaast nog vele andere markten. Elke markt heeft zijn eigen charme, sfeer en verrassingen. Maar op vrijdag 29 augustus was het anders dan anders: toen stond ik zélf op een boekenmarkt - en wel op het Spui in Amsterdam. Daar vindt wekelijks een gezellige en goedbezochte boekenmarkt plaats. Dit keer was ik er dus niet als bezoeker, maar als verkoper; een enerverende ervaring.
Het Spui trekt een gemengd publiek: vaste bezoekers, fervente verzamelaars, toevallige passanten én natuurlijk toeristen van over de hele wereld. Tot mijn verrassing bleken zelfs schrijver Kader Abdolah en zijn vrouw belangstelling te hebben voor de boeken die ik op de mij toebedeelde gastenkraam had uitgestald, in hoofdzaak kunstboeken. Uiteraard kon ik het zelf ook niet laten om even een ronde over de markt te maken, want juist op zulke markten – en ook online – stuit je soms op ware pareltjes.
Een recent voorbeeld daarvan is de vondst van een bijzonder boekje met een imposante titel: Deductie voor de stad Ootmarssum – waer by klaerlijk word gedemonstreert en aengetoont, dat dezelve Stad tot de Jagt is beregtigt en daerom van Regts-wegen daer by behoort gemainteneert te worden.
Een juridisch werkje uit het jaar 1708, gedrukt in Deventer bij de weduwe van Arnoldus Kurtenius. Slechts 32 pagina’s dun, maar rijk aan betekenis en geschiedenis. Het document is een formeel pleidooi van de stad Ootmarsum aan de Staten van Overijssel, waarin zij haar recht op jachtgebied verdedigt. In die tijd ging jachtrecht verder dan het mogen bejagen van wild: het stond symbool voor gezag, autonomie en stedelijke eer in een tijd waarin de machtsverhoudingen tussen steden en adel voortdurend onder druk stonden.
Deze recente aanwinst is meer dan zomaar een toevoeging aan mijn bibliotheek. Dit werk kent sporen die anderen, eeuwen geleden, hebben achtergelaten. Zo heeft elk boek zijn eigen leven geleid. De inhoud telt, maar minstens zo intrigerend is het onzichtbare verhaal eromheen: wie hield dit boek ooit in handen? Waarom werd het bewaard? En wanneer raakte het vergeten? Elk exemplaar is een stille getuige van menselijke keuzes, van vergankelijkheid én van overleven. Elke vondst is een ontmoeting.
En zo sluit ik dit jaar af met dankbaarheid voor alles wat gevonden mocht worden – en met stille nieuwsgierigheid naar wat het volgende jaar weer aan boeken, verhalen en onverwachte ontmoetingen gaat opleveren.
Martin Paus
